هر سال نزدیکا عَید که مِشه میانِ خانه ما، سَرِ پول بارا خرید رَخت وُ لباس نو، کَلْ کَلْ راه مِفته.
امسال هم پِزْقِه این کَلْ کَلْ از سر صُبانه زِده شد، نِمِدانم صُبَتْ از کُجِه به عَید و این حرفا رسید که‌مَمَد درآمِد گفت «اِنْدَفِه من مُخوام از این شلواربَگی گوشادها که جُواد دارِه بیْگیْرَمْ»، جُواد گفت «اِنْدَفِه من مُخوام از این شلواربَگی گوشادها که جُواد دارِه بیْگیْرَمْ»، جُواد بِچِّه همسادِه مائه که همسِنْدِ مَمَدِه وُ چیک وُ پیکِشان هم با همدِگِه ئِه .
پیْیَرِ ما اَم تا این رِشنید چِشاشِ اَتوُمَتوُ کرد وُ مَمَدِ رِ گفت «خودت از در وُ هَمسادِه شرم نِمِکُنی مُخوای از اون تُمْبانها کَعَیْنَهو پیژامه مُمانه پات کنی»
سر این یَک موضوع که پیْیَرِه حق داره، چون بِچِّه ها محل هم هر دَفِّه محسن رِ با اون شِلوار مِبینین مِگن «شفتِ دینْگِلا رِ بیْوین چه طوری شاب مِزَنه، لَخِّه تُمْبان خانوار پاش کرده خیال مُکُنه خَیْلی پَک وُ پُز بهم زِده، دُماغش که مِثِ دُماغِ ولی بِرِکْ مُمانه اینِ رَمْ مُپوشه دِگِه باهاش مو نِمِزَنه »
پییرِه چاییش رِ یَکْ هورت کشید وُ باز ادامه آمِد که «اصاً فردا خودم مِبَرَمِت دربِنُو پهلو سَیِّد، پارچه هم خودش داره، اِنْدازه ت رِمِگیره سه روز نکشیده شِلوار رَمْ آماده مُکُنه، حساب کتاب که با ما داره بُمانه، دَسِّش هم سبکه شاید یَکْ کارِ درست تَرْمانی هم بارات ردیف شه دِگِّه بعدِ کلاس خیابُنا رِگَزْ نکنی» مارِ ما تا صُبَتْ به اینْجِه رسید روشِ کرد به پیْیَرِه وُ گفت «غُلام من وُ تو رِ چه به این کارا، اینا دِگِّه از اُو وُ گل در آمِدَن، پول رِ بده دَسِشان خودشان مِدانن چی رِ بِخَرن چی رِ نخِرَن، سِلیقه ما مال اون زُمانهائِه که از کاخ بالاتر جنگل بودش وُ مردم جیْجُوهاشانِ مِرَفتن سبزه مَیدان» زَرا هم تا دید مار ما دارِه از اونا جانِبداری مُکُنه گفت «اَرِّه دِگِّه پارسال اون چه کُوشی بود بارا ما گرفتین، همه مُگُفتن زَرا این گالشهات خَیلی عتیقه ئِه بُوُرِش موزه مَعصوم زاده عبدِالله مردم بیان تُماشاش، من اَصاً خودم رختام رِ رَجْ هم کردم، مُخوام از سَرخُوجه از این کُوش نوک تیزا بیْگیرم، مانتوهم یَک مانتویی رِ تو مِلَنْ روژ...»
حرف زَرا به اینْجِه که رسید فکر مُکُنم پیْیَرِه میانِ دلش گفت اگه بُخواد صُمنٌ بُکم باشه وُ ادامه رِ بُشْنُفه قافیه رِ باخته، بارا همین پیش دَسی کرد وُ گفت «حرف بزرگتر رِ شُنُفتن اِدَبه بِچِّه، از قدیم میان خانه ما شُگوم داره بزرگتر کُوش و تنْبان بِچِّه شْ رِ انتخاب مُکُنه، اما حالا که خودتان اِنْجوری مِگین بَشِ هرکدامتان چل تومن مِدَم هر چی مُخواین بخرین، بقیه ش هم دَسِ تان باشه، باز بیْگین پیْیَرِ ما….»
من میام وسط صُبَت وُ مِگم «آقاجان، چی مِگی؟ الان قَیمت یَک دانه پیرهن بیسْ توُمنه، با این پول فِخَط مِشه از تاناکورایی ها یَکْ لنگه کُوش گرفت.»
«اِ ترتیزِک کاشتم بَلْکَم خورشِ نونم بشه بِلا جانم شد. به تو هم مَگِه بااَسْ بِدم؟ کُل وُ شُل که نیستی مِری سرِ کار دگه، داشت وُ نِداشتم رِ خَرج دانشگات کردم، بارا تو یَکی که اُو بیاری عَلو بُوُری کوزه بِشکانی فَرخْ نُمُکنه، اصاً بذار اُو پاکی رو دَسِ همه تان بیْریْزم، اَمسال هنوز عَیدی بازنِشَست ها رِ نَرِختن، خودتان هم که مِبینین چار روز نِمِشه خانه رِ رنگ زِدم، کِفگیر خورده تَهِ تَهِ دیگ، اِهِه خیال مُکُنَنْ طِرفشان جُهوده.»
اَلْحَق که در وُ همسادِه حق دارن پیْیَرِ ما رِ غلام چِنِس صدا مُکَنن، جان به مَلَکَموت نِمِده کُنِه جامه به مرده شور، اگه دَسِ خودش باشه وُ ترس مارِ ما نُباشه نونِ به شیشه مِماله وُ جا شام وُ ناهار به ما مُخورانه. مُخوام دِهَنم رِ باز کنمُ وُ جُواب بدم که مارِ ما چِشْ غُلُمبه مِده وُ فکر مُکُنم بارا این که حرف رِ عِوض کنه جَلدی مِگه «راستی چن شنبه عَیده؟»
زَرا مِگه «سه شنبه، امروز هم که سه شنبه ئِه دُرُسْ یَکْ هفته دِگِّه مانده»
تازَرا این رِگفت یَکْ دَفِّه نَنْجان که تا حالا صُمنٌ بُکمْ داشت نون پنیرش رِ مُخورد وُ لام تا کام حرف نِمِزد مثِ اسپند رو آتیش پرید وُ گفت «اِیْبوُ چِرِّه زودتر نگفتین، پاک داش از یادم دَرْ مِرَفْت ها، پس اِمْشُو چارشنبه سوری ئِه. برم بِچِّه سکینه جِلَب رِ خِبَر کنم بره با وانتش از رَنْگُو چَنْ بَنْچه چوُ بیاره، خودم هم باهاش مِرَم چِلیْکا جَم کنم. »
کاش میانِ خانه ما بودین وُ مِدیدین وَخْتی نَنْجان این حرف رِ زد قیافه پیْیَرْ مارِ ما چه طور کَعَیْنهو این جُووانایی که زیدِشانِ تور مُکُنن رفت میانِ هم . حیوانیها رفتن تو این فکر که نَنْجان از زِسَر مُخواد چه معرِکه ای میانِ مَلِّه راسْ کُنه.
***
نِمِدانم تو فاصله صُب تا ظهر مارِ ما با چه بانِّه ای مُخِ نَنْجان رِگذاشت میانِ فُرغان که وَخْتی آمِدَم خانه از میانِ حرفا نَنْجان به زرا مُلْتَفِت شدم بی خیال عَلُو به پا کردن میانِ کوچه شده «خودتان که مِدانین مَخْچِه گران دِگِّه مِثِ قدیما نیس همسادِه ها همه جدید شدن، مِتَرسم آتیش به پا کنیم کَلْچَپّاس کُنن، تو تحقیق گزینشی بارا شوما چُوچینْ پس بدن، بَلْکَم چُغُلی بُکُنَنْ زنگ بزنن مامورا بُوُرَنِ ما اَنْقُرْمَنْقُرِ ما کنن، اَلْبَت کاری که نِمِتانن بُکُنن رسمِه دِگّه از زُمان پیْیَرْ جَدِ ما هَمِنْجور بوده، اما خب دِگِّه کرایه نِمِکُنه، آدم نبااَسْ دَسِ هر کی هرکی گَزَکْ بده، کار یَکْ دَفِّه اتفاق مِفْته دِگِّه، تو این زُمانه با اَسْ کُلاتِه دو دَسی مَکَم نیگاه داری باد نَوُرِش، یَک شُو اَمْ که هزار شُو نِمِشه شُنُفْتم الان چارشنبه سوری تو بالاها حال مِده، کجه خُشِه اونْجِه که دِل خُشه، ما هم مُخوایم با مَمَد جان قَدِش رِ بِشَم بیْریم کاوش، میناگل، دخانیات، فرهنگ شهر اونورها»
قیافه مَمدِ که نیگا مِکردی مِفهمیدی حالش چِقَّد تخته ئِه، بعدش وَخْتی نَنْجان رفت تو اَندوخانه گفت داشته با دوساش صُبَتْ مِکَرده وُ بارا شُو قِرارمِدار مِذاشته که نَنْجان مِفهمه و اُوزانِش مِشه که باهاش بیاد، مُگفت «حمید مُخواد با مَیْرم بیاد اونْجِه، شهرام هم سوسن رِ میاره، شانس رِ نیگا به نافِ ماهم نَنْجانِ بستن، یَکْ دَم بی سَرْخر نِمِمانیمِ.»
گفتم«مَمَد دَسِ نَنْجان رِ مَکَم بیگیر، قِشَنگ اَم قُمْپز دَرْ کن همه بیْویْنَن نامزِه ت چه تیْکیه ایه، الان مد شده دِگِّه همه با سِنْ بالاها مِپَرن، قِصِّه قالی کاشانِ دِگِّه»
***
آخِرا شُو بود که وَخْتی از سر کار آمِدَم میانِ خانه، نَنْجان رَمْ دیدم که تازه آمِده بود و مُخواست رَختاش رِ دَرْ کنه.
«نَنْجان، چه خِبَر؟، چیْکارها کردی؟»
-«رحیم، نِمِدانی چه خِبَر بود، از پا اِفتادم اما خَیلی سَرْ کَیف شدم. خدا نَکُشه این جُووانا گرگان رِ، خَیلیحال داد.»
گفتم« نَنْجان،اما فکر مُکُنم زُمان شماها بِتَّر بود. من خودم یادمه دِگِّه تو کوچه ها هر مَلِّه عَلُو رِ مِدیدی پیْیَر مارا اَم با بِچّه هاشان میامِدَن بیرون، دارْیِه و تُنْبَک دَسِشان مِگِرفتن، مِزَدن مِرَقصیدن یَکْ عده هم بَشِشان چَکِّه بُروش مِکردن، پسر دخترا دمِ بخت از رو عَلُو مِپَریدن قِشَنگ یادمه زردی من وُ سرخی تو رِ مُخواندن، یادته قَیْلانت رِ میاوردی دَمِِ دَر مِشَستی وُ با خدا بیامرز خواهارِ معصوم کُمْشی وُ طلا خُشْکِ سر با پِزْقِه ها چارشنبه سوری قَیْلان مِکشیدین مُگفتین آمَد داره. خود ما پسرا اَم چادر سرِ ما مِکردیم وُ مِرفتیم قاشق زنی، تو تاس ها ما چِقِذَر سَرْ غَلْبیلی وُ نون زَنْجیفیلی وُ حلوا ماچ مِریختن، اون سِفَرا که خَیلی بیشتر حال مِداد. الانِه دِگّه چارشنبه سوری مِثِ قدیم مَدیم ها نِمِچَسبه، بساط آتیش داره وَرْمِفْتِه وُ بِچِّه ها وُ جُووانا زِدَن تو کار پَرْتُو تِرقه وُ نارینْجَک، اون سِفَرا...»
نَنْجان به قاعِده تُمام دَفِّه ها، امان نِداد صُبَتَمْ رِ تُمام کنم«اوُه، پی تی بِزن دِگِّه، روده دراز یَک ریز صُبَتْ مُکُنه، کَلِّه م رِ دَر بُردی، من خودم این چیزا رِِ فوُت آبم باز تو یه وَجِقَطْ داری بارا من شَرِکشافْ مِگی؟ خُب تَصْقیر خودشان بود دِگّه، اِنْقِذَر اَلَکی به ملت گیر دادن اِنْقَدِ حرف در کردن که هر کی آتیش روشن کُنه مَجوُسه آتیش پرسته، اِنْقَدِه رِخْتَن آتیش مردم کشتند وُ اِنْقِدَر جُووانا مردم تو این شُوآ تیتِ پَرْ کردن وُ از دُماغشان در آوِردن که الانِه تُمام جُووانا یَکْ جا جمع مِشَن جشن مِگیرن اونا هم نِمتانَنْ کاری شان کنن. نِمِدانن اَفْتُو رِ که نِمِتانی گِل بگیری»
نَنْجان یَک اَشنِفِه زد وُ ادامه داد که «خدا بیامرزِه با بوُتان رِ، اون سِفرا خانه ما میانِ شیرکش بود، پیْیَرِ پیْیَرِ سوخته تان قاپِ مارِتان بُلَنْ کرده بود وُ یواشکی با هم دِگِّه چیک وُ پیکْ داشتن، خاله خوردوتان اَمْ این قضیه رِمِدانست، سرتِ درد نیارَم نَنْجان، پیْیرِتان شُو چارشنبه سوری وَخْتِ قاشق زنی چادر اِنداخته بود سرش وُ با تاس وُ قاشق مِرْسی آمِده بود در خانه، خاله تان اَم روش یَکْ مَشرِفِه اَمْبِس اُو رِخْتِه بود وُ بعدِش...»
گفتم «نَنْجان ول کن این صُبَتا رِ، این قِصّه رِ بَلْکم ده بار بَشِ من گفتی، از امشب بُوگو»
-«اِمْشُو، اِمْشُو نِمِدانی چه خِبَر بود رحیم، کَعَیْنَهو صحرا مَحْشر اِنْقَدِ آدمیزاد جَمْ شده بود که خیال مِکردی همه آمِدَن به خانه جُهود سنگ وُ کُلُخ پَرْتُو کنن، یَکْ ترقه هایی مِنداختن که فکر مُکُنم وَخْتی تو کارواش زمین مُخورد تن مِیتها تو معصوم زاده عبدالله هم مِلَرزید، خدا داده بود به این جُووانا جَکِ جانِوَر، قَبْلَنْها مارا بِچِّه ها مِرَفتن میانِ حمباما باغشاه وُ سردار وُکاسه گران وُ زرین گل بارا بِچِّه هاشان دختر رَجْ مِکَردن اَلانِه دِگِّه بِچِّه ها زَحْمت پیْیَرْ مارا رِ کم کردن خودشان دَسْ بالا مِزَنن»
نَنْجان اُودهنش رِقورت داد وُ هَمِنْجور که داش جلو میْامِد گفت «این مَمَد وَرْپریده کاچِّه ماتُشْکِه اَمْ تا چُوشْماش به دو تا دختر باریک میان اِفتاد که غَمْزِه قَمِیش میامِدَن اُو از لب وُ لُوچِش اُوزان شد وُ به یَکْ طُرْفَه الْعَیْن من رِ بی خیال شد، یَحْتَمِل الان هم بیاد دَسِ پیش رِ مِگیره که نَنْجان کُجه رفتی، چِقَدْ دلم شورتِ زد»
«نَنْجان، اونْجِه مامور پامور نبود؟»
«چِره، اولا به چَنْ نِفَر گیر هم دادن اما دِگِّه جمعیت زیاد شد به کسی کار نِداشتن، مَشین ها زِده بودن کنار وُ از توشان صدا نامزِه مِه بدین برم وُ بَدْ خٌلقْ بَدْخٌلق وُ من رِ بِبَخش وُ از این دَمْبِل وُ دیْمُبوها میْآمِد. همه اَم قُچْقُپِیْنا کرده بودن، انگار آمِده بودن عاروس تُماشا، تازه ...»
پریدم میانِ صُبَتِ نَنْجان وُ باراش گفتم الان نصفِ شُوئه وُ همه مَتِه کاها رِ بِغَل کردن خُسبیدنْ دارن خُو مِبینَن، اون هم صداش نَرمتر کرد که «اَرِه، جانم بَشِت بِگه نِمِدانی چِه خِبَر بود، جُووانا خَیْلی وَرْجه وُوْرجِه مِکَردن، یه چیز بارات بِگَم اما چُغُلی ما رِ پَهلو پیْیَر مارِت نکنی بند اُو بدی، اونا شَکْ شَکیَّنْ باز مِشینَنْ سَرْتُو ما مُکُنن، نِمِدانم چِرِه هرچی وَل وُ ویاس آمِدیم این پسر جُووانا ما رِ نیگا نِمِکردن، اَلْبَتْ فکر مُکُنم تَقْصیر خودمِه دِگِّه، اِنْقِذَر جِزغاله خوردم لُنْتَرْ شدم، با اَسْ برنامه بیْریزم بِرَم سونا گرگانپارس بَلْکَم یَکْ کم نازُک تَن شَم. بعدش مُخوام برم ایرانشهر از این مانتو چِسبانها و تُمْبان کوتاه ها بیگیرم، زرا بِچَمْ هم حق دارِه مُخواد از این کُوش نوک تیزا بارا خودش بِخره، تازه مِفهمم اون چی مِگه، اَرِه دنیا رِ هرجور بیْگیری مِگذره، من که...»
«ننجان مِگَمْ که...
-«بهت ده بار نگفتم کَلِه م رِ بشکن کُلامَمْ رِ نه، داشتم مُگُفتم من که هنوز مثِ مَیْرم اَلْبو پیرکُپَکْ نشدم تازه سِنْدَم هشتادِه، من رِ بُوگو سال در دُوازده ماه مِشستم تو مَلِّه و دوُس رفیخام سکینه جِلَب و طلا خُشکِ سر اینا بودن که اَفْتُوشان لبِ بامه وُ یَکْ رِوَند تا بُقِِ سگ رو پله ها مِشینَن اَخْ وُتُف وُ دِهَن دَرِه مُکُنن وُ چُوچین پس مِدَن، اصاً بَزَک دوزک هم بِلَد نیستن، کسی نیست باراشان بِگه اِنْقَدِ کَمْچِه زدین پس کوحلواش، از این سِفَرْ دِگِّه مپیچانَمشِان آدم مَگِه مُخواد چِقَد عمر کنه، تَقْصیرِ‌خودمه آمُخْتِه شان شدم. این خط وُ این نِشان، از این سِفَر ....»
با خودم مِگَم اَی نَنْجان دلت خوشه ها، نِمِدانی این جُووانا که تو مِبینی دَکُو مُکُنن میانِ دلشان کُبابه، اَلَکی بامْبُلَک مِجَند اما باهاشان گُتاره کُنی مِفَهمی هیچ کدامشان دل وُ دُماغ نِدارن درست تَرْمان از ته دل شادُمانی کنن، شادی رَمْ شُوماها کردین.
-«رحیم، حواسِت کُجِه ئِه؟ با تواَمْ ها، آدمِ جان به سَر مُکنی تا جُواب بدی، پرسیدم اگه خودمِ باریک میان کنم، چُشمام سرمِه بکشم، دَس صورتم چی مِگن دِکُلره کنم، سُرخاب سفیداب بزنم بعدش گیسامِ مِشْ بکنم و یَکْ دانه ازین مانتوهایی که به تن مِچَسبه تن کنم و یَک چارقَتْ نه نه لِچَک هم بندازم رو کَلِّه ام از این دُخترا که خودشان مِثِ باربی مُکُنَن کم میارم، ها؟، تو چی مِگی؟»
توضیحات:
بارا: برای-کل کل: بحث- پزقه: جرقه- اندفه: این دفعه- همساده: همسایه- همسند: هم سن-چیک و پیکشان با همدگه ئه: محرم اسرار هم هستند-پییر: پدر-اتومتو: چپ چپ-تمبان: شلوار-کعینهو: مانند-دینگل: دیوانه-شاب: قدم-لخه: شلخته-گزکردن خیابنا: کنایه از ول گشتن-گز کردن: اندازه گرفتن- مار: مادر- او: آب- از او و گل در آمدن: کنایه از بزرگ شدن -جیجو: گردش -سبزه میدان: از تفریحگاههای چند دهه پیش گرگانیها که از کاخ شروع و تا بیمارستان 5 آذر فعلی امتداد می یافت- جانبداری: طرفداری -کوش: کفش- رج کردن: در نظر گرفتن، انتخاب، شکار- صمن بکم: ساکت- پیش دسی: سبقت گرفتن- بش: برای- بلکم: شاید- کل و شل: فلج -اوبیاری علو بوری کوزه بشکانی فرخ نمکنه: کنایه از تشخیص ندادن خوب و بد- او پاکی بیریزم: تکلیف را مشخص کنم -چنس: خسیس -ملکموت: ملک الموت، عزراییل- کنه جامه: لباس کهنه -جلدی: سریع- ننجان: مادر بزرگ -ایبو: ای وای- امشو:امشب- جَلَب: بدجنس، شیطان- بنچه:دسته-چو: چوب -چلیکا: هیزم ریز- از زسر: دوباره -بانه:بهانه -علو:آتش- کلچپاس: کلنجار- چوچین پس دادن: فضولی کردن- چغلی: بدگویی- انقرمنقر: بازچویی -گزک: بهانه- مکم: محکم -اندوخانه: اتاق فرعی- شو: شب- اوزان: آویزان -سرخر: مزاحم -قمپز: پز- از پا افتادن: خسته شدن -سرکیف: سرحال -بتر: بهتر- داریه: دایره، از ادوات موسیقی -چکه بروش کردن:کف زدن- قیلان: قلیان- خواهار: خواهر- خشک سر: دیوانه- پزقه:دراینجا خرده آتش- آمد: شگون- تاس: کاسه- سرغلبیلی و نون زنجیفیلی و حلوا ماچ: از شیریینیهای سنتی گرگان- ورافتادن: از بین رفتن- پرتو: پرتاب- اون سفر: آن دفعه- قاعده: عادت -پی تی بزن: ساکت باش -روده دراز: پرصحبت -یه وجقط: دارای قدی به اندازه یک وجب، کنایه از فرد کوچک- شرکشاف: شرح کشاف، کنایه از صحبت مفصل- تیت پرکردن: کتک زدن- افتو: آفتاب- اشنفه: عطسه -بابو: پدر بزرگ- بلن کرده: دزدیدن- خوردو: کوچک مرسی: مسی- مشرفه: پارچ مسی- امبس: پر- حمبام: حمام- کاچه:پرحرف، خل- ماتشکه:پررو، بی حیا- باریک میان: کمرباریک- غمزه قمیش: نازو افاده- طرفه العین: دریک چشم بر هم زدن، به سرعت- مشین: ماشین -نامزه: نامزد -بدخلق:بداخلاق- قچقپینا: آرایش- مته کا: متکا -خسبیدن: دراز کشیدن -خو: خواب- بند او دادن: فاش کردن راز -شک شکی: بدبین، شکاک- سرتو: سرزنش- ول وویاس: عشوه وناز- جزغاله: دمبه بریان- لنتر: چاق- نازک تن: لطیف، لاغر- البو: جانور ریز -دوس: دوست -افتوشان لب بامه: کنایه از این که آخرهای عمرشان است- دهن دره:خمیازه- بزک دوزک:آرایش- انقدکمچه زدین پس کوحلواش: اینقدر زحمت کشیدیدی نتیجه اش چه شد- پیچاندن: به بهانه ای رها کردن، سرکارگذاشتن- آمخته: عادت- دکو: بازی همراه با شادی وهلهله- بامبلک: بالا و پایین پریدن- گتاره: درد دل
